W pracy przedstawiono systemy klasyfikacji warzyw stosowane w polskiej literaturze ogrodniczej od XVI wieku do czasów współczesnych. Oparto się wyłącznie na publikacjach polskojęzycznych. Pierwsze prace, w których można wyodrębnić rozdziały w dużym stopniu dotyczące roślin uważanych za warzywa, pojawiły się już w XVI [Crescentyn 1549, 1571] i na początku XVII wieku [Syrenius 1613]. Książki, w których wyodrębniono rozdziały omawiające wyłącznie warzywa, powstały w drugiej połowie XVII wieku [Haur 1675], ale takie, których podstawową tematyką była uprawa warzyw, opublikowano dopiero w drugiej połowie XIX wieku [Lompa 1858, Stelmasiewicz 1862, Lucas 1876, Kaczyński 1886]. W analizowanej literaturze występuje wiele systemów podziału warzyw, powstały również prace, zwłaszcza na początku analizowanego okresu, w których układ gatunków był dość swobodny. Systemy te tworzono według różnych kryteriów: porządku alfabetycznego, systematyki botanicznej, części użytkowych, długości okresu wegetacji czy kolejności uprawy po oborniku. Stosowano również układy łączące powyższe systemy klasyfikacji warzyw. Szczególnie duże bogactwo systemów klasyfikacji występuje w pracach powstałych od drugiej połowy XVIII wieku do drugiej wojny światowej. W późniejszym okresie dominuje klasyfikacja oparta na połączeniu dwóch kryteriów: systematyki botanicznej i części użytkowych roślin. Klasyfikacja ta została zaproponowana przez Kaczyńskiego w 1886 roku, a uzupełnili ją Brzeziński [1920] i Lityński [1955]. Stosowana jest przez większość autorów, często z niewielkimi zmianami, do dnia dzisiejszego. W nowszych opracowaniach coraz mniej uwagi poświęca się roślinom przyprawowym i leczniczym, które były szeroko omawiane w pierwszych racach z tego zakresu.

The paper presents an analysis of the vegetables classification systems used in the Polish literature from the 16th century to the present. This work was based on the Polish-language agricultural and horticultural books. The first books with chapters referring in a large part to vegetables were published in the middle of the 16th century [Crescentyn 1549, 1571] and the beginning of the 17th century [Syrenius 1613]. The first book with chapter covering only vegetables was published in the second half of the 17th century [Haur 1675]. The first books whose main subject was the cultivation of vegetables were published in the second half of the 19th century [Lompa 1858, Stelmasiewicz 1862, Lucas 1876, Kaczyński 1886]. In the evaluated literature, there were many systems of vegetables division, but also there were books with no classification system, especially at the beginning of the investigated period. Those systems were based on the alphabetical order, the edible parts of plants, plant taxonomy, the length of the plant’s life cycle and the number of years after manure application, or a combination of those systems. In Polish books which were published after World War II the most popular system of vegetable classification was based on the edible parts of plants and botanical systematic. This classification was proposed by Kaczyński in 1886, and was later modified by Brzeziński [1920] and Lityński [1955]. It has been used by most authors, often only with slight modifications, to this day. However, in the new books about vegetable gardening, spices and medicinal plants, so popular in older publications, are given less attention.