The objective of the study was the assessment of the effect of a utilization form of noble horses, ponies and primitive horses managed under the same environmental conditions on their behavior at various riding-related activities during holiday time. A behavior pattern of 4 noble sport horses, 6 noble horses used for recreation and 9 primitive horses and ponies for recreational riding was analyzed. All the horses were housed in the same riding centre. The observations were carried out three times, i.e. at the holiday start, mid-holiday and after it. A scale from 1 point (refusal/undesirable negative behavior) to 5 points (most appropriate behavior, no objections) assessed horse behavior towards an approaching a stranger, cleaning activities, leg grooming, bridling, saddling and working under the saddle. A level of sport horse workload at the holiday season did not differ from that at other seasons (1–2 hrs daily on average). These horses had their permanent riders. The horses used for recreation worked more intensely during the holiday time (4 hrs on average) and carried riders of different skills levels. The behavior of noble sport horses did not show any changes at the holiday season. Whereas the behavior of the horses used for recreational riding was found to be significantly worse as against that of the sport horses during the holiday season. Most problems were observed at leg grooming-related activities in both, noble and primitive horses as well as in the pony group. As for the primitive horses and ponies, cleaning and working under the saddle induced marked worsening of the behavior as compared to the noble horses. Interestingly, the behavior worsened to the same extent in both horse groups at saddling activities. In order to prevent and limit development of undesirable behavioral events in horses, especially those for recreational riding, it is essential to provide constant control and didactic assistance of instructors and other professionals at the horse saddling or grooming activities. Notably, their regular effort should be targeted towards improvement of negative behavioral responses of ridden horses that occur at the holiday season.

Celem pracy była ocena wpływu sposobu użytkowania koni szlachetnych oraz kuców i koni prymitywnych, utrzymywanych w tych samych warunkach środowiskowych, na ich zachowanie podczas różnych czynności związanych z użytkowaniem wierzchowym, w sezonie wakacyjnym. Analizie poddano zachowanie 4 koni szlachetnych użytkowanych sportowo, 6 koni szlachetnych użytkowanych rekreacyjnie oraz 9 koni prymitywnych i kuców użytkowanych rekreacyjnie. Wszystkie konie utrzymywane są˛ w tym samym ośrodku jeździeckim. Obserwacje przeprowadzono trzykrotnie: na początku wakacji, w środku sezonu wakacyjnego oraz po wakacjach. W skali od 1 (odmowa/zachowanie negatywne, niepożądane) do 5 pkt (zachowanie całkowicie poprawne, bez zastrzeżeń) oceniano zachowanie koni podczas: zbliżania się obcego człowieka, czyszczenia, pielęgnacji kończyn, zakładania ogłowia, siodłania i jazdy pod siodłem. Natężenie pracy koni użytkowanych sportowo w sezonie wakacyjnym nie odbiegało od intensywności użytkowania poza wakacjami (średnio 1–2 h dziennie). Konie te miały swoich stałych jeźdźców. Konie użytkowane rekreacyjnie pracowały z większym natężeniem w sezonie wakacyjnym (średnio 4 h) oraz użytkowane były przez jeźdźców o różnym poziomie umiejętności. Zachowanie koni szlachetnych użytkowanych sportowo nie uległo zmianom podczas sezonu letniego. Zachowanie koni u˙zytkowanych rekreacyjnie okazało się istotnie gorsze w odniesieniu do grupy koni użytkowanych sportowo i uległo istotnemu pogorszeniu w czasie sezonu letniego. Najwięcej problemów obserwowano podczas pielęgnacji kończyn, zarówno w grupie koni szlachetnych jak i prymitywnych i kuców. W grupie koni prymitywnych i kuców zauważono wyraźniejsze pogorszenie zachowania podczas czyszczenia i jazdy pod siodłem w porównaniu z końmi szlachetnymi, natomiast zachowanie podczas siodłania uległo pogorszeniu w tym samym stopniu w obu grupach koni. By zapobiegać i ograniczyć kształtowanie zachowań niepożądanych u koni, zwłaszcza w przypadku koni użytkowanych rekreacyjnie, konieczna jest stała kontrola i pomoc dydaktyczna instruktorów bądź innych doświadczonych osób podczas zabiegów pielęgnacyjnych i siodłania oraz regularna korekta koni pod siodłem.