The aim of the present work was to determine the physicochemical quality of milk in relation to the bovine udder health status, taking cows’ breed and production season into consideration. The studies were conducted throughout three successive years (2006–2008) on milk samples collected from the cows of three breeds, i.e. Polish Holstein-Friesian Black and Red-White variety, Simental and Jersey. All cows were managed in free-stall barns and their feeding system, in winter as well in summer season, was based on TMR (total mixed ratio). A total of 1822 milk samples were researched. In each sample the somatic cell count (SCC), chemical composition as well as acidity were examined. The research material within each breed was assigned into four groups according to SCC. It was found that the increase of SCC in milk first of all led to a decrease of casein share in crude protein and lactose content, with a slight decrease in fat content. It should be marked that the statistically significant changes in some milk components content were noted only when SCC exceeded 500 000 cells cm-3, so in the milk which does not meet the current quality requirements.

Celem badań była ocena jakości fizykochemicznej mleka w zależności od stanu zdrowotnego wymienia, z uwzględnieniem rasy krów oraz pory roku. Badania przeprowadzono w okresie trzech kolejnych lat (2006–2008) na próbach mleka pobranych od krów 3 ras, tzn.: od polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej odmiany czarno-białej i czerwono-białej, simentalskiej oraz jersey. Wszystkie krowy utrzymywano w oborach wolnostanowiskowych, a ich żywienie, zarówno w sezonie zimowym, jak i letnim, prowadzono systemem TMR. Łącznie badaniami objęto 1822 próby mleka. W każdej próbie oznaczono: liczbę komórek somatycznych (LKS), skład chemiczny oraz kwasowość. Materiał badawczy w obrębie każdej rasy podzielono na 4 grupy według LKS. Wzrost LKS w mleku prowadził zwłaszcza do obniżenia udziału kazeiny w białku ogólnym i za-wartości laktozy, przy nieznacznym spadku zawartości tłuszczu. Należy zaznaczyć, że do istot-nych zmian w zawartości niektórych składników mleka dochodziło z reguły dopiero wówczas, gdy LKS przekraczała 500 tys. cm-3, a więc w mleku niespełobecnie obowiązujących wymagań jakościowych.