Clay-illuvial soils with argic horizon and developed from loess or other silty deposits constitute high-quality arable land owing to favourable physical and chemical properties. There are thus numerous reports on such soils, considering their structure, compaction, erosion, water and air properties. However, there is still a lack of quantitative studies on structure and physical prop- erties on analogous soils under forests. The aim of this research was therefore a comprehensive description of the physical state, including structure, water and air properties, of a forest Retisol developed from loess. Morphographic, morphological and morphometric parameters of structure, selected physicochemical and water and air properties and also relationships among the obtained parameters were analysed for genetic horizons O, Ah, AE, E, Bt/E, Bt, BtC and C. The field survey and soil structure images indicated that the studied forest soil had an undisturbed sequence of genetic horizons. The soil structure was shaped by soil flora and fauna causing bioturbation. Qualitative and quantitative structure analysis revealed that the O horizon had a loose arrangement, the Ah ho- rizon had an aggregate crumb structure, the AE horizon had zones of an aggregate crumb structure and non-aggregate structure (fissured or with channels), while the remaining mineral horizons showed essentially a non-aggregate structure with varying proportions and sizes of planes and biogenic pores (i.e. cracked or fissured structure and structure with channels, respectively). The morphometric and physicochemical parameters facilitated a detailed analysis of the Retisol’s physi- cal state. The Retisol’s structure type and degree of aggregate development directly influenced its hydraulic conductivity and water retention capacity. Therefore, under simulated precipitation, the soil water content and effective saturation varied mainly in the topsoil (O–E horizons) and virtually no changes were observed in the subsoil (Bt–C horizons). The research resulted in a comprehensive analysis of the physicochemical and morphometric parameters, their relationships, and structure images that were previously unavailable in other studies, covering the physical state of the entire pedon of a forest Retisol. The results obtained may serve, for example, as a reference (control) for analogous soils located in non-forest ecosystems and become an element in space-for-time substitu- tion scenarios aimed at assessing the intensity of anthropogenic transformation.

Gleby płowe (gleby z poziomem argik), wytworzone z lessów lub innych osadów pyłowych, sta- nowią wysokiej jakości grunty orne ze względu na korzystne właściwości fizyczne i chemiczne. Dlatego istnieje wiele opracowań na temat takich gleb, dotyczących ich struktury, zagęszczenia, erozji, właściwości wodnych i powietrznych. Wciąż jednak brakuje ilościowych badań struktu- ry i właściwości fizycznych analogicznych gleb leśnych. Celem niniejszych badań był komplek- sowy opis właściwości fizycznych, w tym struktury, właściwości wodnych i powietrznych, leśnej gleby płowej zaciekowej wytworzonej z lessu. Wykonano analizę morfograficzną, morfologiczną i morfometryczną struktury, zbadano wybrane właściwości fizykochemiczne i wodno-powietrzne, a następnie zależności między uzyskanymi parametrami dla poziomów genetycznych O, Ah, AE, E, Bt/E, Bt, BtC i C. Badania terenowe oraz zdjęcia struktury gleby wykazały, że badana gleba leśna miała niezakłócony układ poziomów genetycznych. Struktura gleby została ukształtowana przez florę i faunę glebową powodujące bioturbacje. Jakościowa i ilościowa analiza struktury wykazała, że poziom O miał luźny układ, poziom Ah miał strukturę agregatową gruzełkową, w poziomie AE były strefy o strukturze agregatowej gruzełkowej i strukturze nieagregatowej (szczelinowej lub z kanałami), natomiast pozostałe poziomy mineralne wykazywały zasadniczo strukturę nie- agregatową z różnymi udziałami i rozmiarami porów typu spękań i porów biogennych (tj. odpo- wiednio strukturę szczelinową lub szparkową i strukturę z kanałami). Parametry morfometryczne struktury i parametry fizykochemiczne umożliwiły szczegółową charakterystykę stanu fizyczne- go gleby płowej zaciekowej. Typ struktury gleby i stopień ukształtowania agregatów glebowych miały bezpośredni wpływ na przewodnictwo wodne gleby i jej zdolność do zatrzymywania wody. Dlatego, jak wykazała symulacja opadów atmosferycznych, zawartość wody w glebie i efektyw- ne nasycenie zmieniały się głównie w wierzchniej warstwie gleby (poziomy O-E), a praktycznie nie obserwowano takich zmian w głębszych warstwach (poziomy Bt-C). Wynikiem przeprowa- dzonych badań była kompleksowa analiza parametrów fizykochemicznych, morfometrycznych i zależności między nimi oraz obrazy struktury, niedostępne wcześniej w innych opracowaniach, opisujące stan fizyczny całego pedonu leśnej gleby płowej zaciekowej. Uzyskane wyniki mogą sta- nowić układ odniesienia (układ kontrolny) dla analogicznych gleb zlokalizowanych w ekosyste- mach nieleśnych. Mogą także stać się elementem badań oceniających intensywność przekształceń antropogenicznych, w których dane odnoszące się do czasu zastępuje się danymi odnoszącymi się do przestrzeni.